آسیب شناسی و ارائه طرح حفاظتی برای مقابله با تأثیر عوامل بیولوژیکی محوطه خشتی دهانه غلامان سیستان

دهانه غلامان، واقع در دشت سیستانِ ایران، طی بررسی های باستان شناسی توسط باستان شناسان ایتالیایی، در سال 1960.م کشف شد و نخستین حفاری های آن از سال 1962 تحت حمایت ایزمئو در 1966 به پایان یافت. این شهر هخامنشی، یک مجموعه با معماری خاکی می باشد که بناهای موجود در آن دچار آسیب های ناشی از فرایندهای فرسایش مربوط به اقلیم گرم و خشک و بادهای معروف 120 روزه آن منطقه، شده است. علاوه بر فرسایش ناشی از وزش باد، فعالیت عوامل بیولوژیک از جمله روییدن گیاه و تأثیر حشرات نیز قابل توجه می باشد. مهم ترین هدف تعیین شده برای این پژوهش، بررسی و شناخت روند آسیب و فرسایش متأثر از عوامل بیولوژیک در محوطه خشتی دهانه غلامان و دست یابی به راهکارهای احتمالی مقابله با آنها جهت ارائه طرح حفاظتی می باشد که از میان بناهای موجود در دهانه غلامان، ساختمان معبد برای انجام مطالعات انتخاب شد که علّت این انتخاب، علاوه بر اهمیت بنای مزبور، به خاطر شدّت آسیب ها و بیشترین میزان دخل و تصرف در آن (مرمت و بازسازی سال 1353، ایزمئو) می باشد. با نمونه برداری از گیاه روییده در بنای معبد، گونه آن خارشتر که گیاهی علفی چندساله است شناسایی شد که برای مبارزه با این گیاه، استفاده از مواد شیمیایی پیشنهادی گلیفوسیت و علف کش های فنوکسی که بدون تماس با مواد و مصالح سازنده بنا، در بخش هوایی گیاه به کار برده می شود، به عنوان راه حل پیشنهادی، مورد بررسی قرار گرفته است. دو نوع حشره ای نیز که در این بنا فعالیت کرده، لانه سازی می کنند، نوعی زنبور وسپیده با نام علمی eumenes maxillosa (de geer) و همچنین نوعی زنبور برگ بر با نام علمی .megachile sp می باشد که برای مقابله با این دو آفت، استفاده از مواد شیمیایی منع شده، چرا که زنبورهای برگ بر، کارِ گرده افشانی را انجام داده و حشراتی مفید تلقی می شوند. به عنوان راه حل پیشنهادی، کشیدن کاه گل بر روی بخش هایی که این حشرات در آن لانه سازی نموده اند و ساختن لانه های مصنوعی برای جلوگیری از ادامه آسیب ها و البته حفاظت از زنبورهای مفید برای مزارع و باغ های منطقه، مورد بحث و توجه قرار گرفته است.